गाजामा युद्धले भोकमरी, छोराछोरीलाई माटो खुवाउन बाध्य

विराटनगर — गाजाको उत्तरमा रहेको मुख्य सहरमा अहिले पूर्ण अराजकता, सुरक्षा व्यवस्थाको पतन र लुटपाटको अवस्था देखिएको छ। खाद्यान्नको खोजीमा हताश बनेकाहरूलाई सहयोग पुग्नसमेत मुस्किल भइरहेको छ।

हमासद्वारा सञ्चालित आन्तरिक मन्त्रालयका अनुसार गाजा सिटीको एक बजारमा शान्ति पुनःस्थापनाका लागि खटिएका आफ्ना सात जना प्रहरी अधिकारीहरूले इजरायली हवाई आक्रमणमा बिहीबार ज्यान गुमाएका छन् । ती प्रहरीहरू ‘लुटपाटमा संलग्न’ भिडलाई नियन्त्रणमा लिन प्रयासरत थिए।

इजरायली सेनाले भने घटनाबारे कुनै टिप्पणी नगरे पनि उसले पछिल्लो २४ घण्टामा गाजाभरि दर्जनौँ आतंकवादी लक्ष्यहरूमा आक्रमण गरेको बताएको छ।

स्थानीय स्वास्थ्यकर्मी र उद्धारकर्ताहरूले दिएको जानकारीअनुसार बिहीबार मात्रै गाजाका विभिन्न स्थानमा कम्तीमा ५४ जनाको ज्यान गएको छ, जसमध्ये २३ जना केन्द्रीय बुरेज शरणार्थी शिविरमा मारिएको उल्लेख छ।

यसअघि संयुक्त राष्ट्रसंघको विश्व खाद्य कार्यक्रम (डब्लुएफपी) ले भनेको थियो कि ११ सातादेखिको पूर्ण इजरायली नाकाबन्दीपछि गाजा मध्यभागको देर अल–बालाह सहरस्थित डब्लुएफपीको गोदाममा ‘भोकाएकाहरुको घुइँचो’ प्रवेश गर्दा कम्तीमा दुई व्यक्तिको गोली लागेर मृत्यु भएको थियो। गोली कसले चलायो भन्ने प्रष्ट नभएको डब्लुएफपीले जनाएको छ।

यस्तै संयुक्त राष्ट्रसंघका एक वरिष्ठ अधिकारीका अनुसार इजरायल तथा अमेरिकाद्वारा समर्थन प्राप्त गाजा मानव सहयोग प्रतिष्ठान (जीएचएफ) को नयाँ वितरण केन्द्रमा हजारौँ नागरिक प्रवेश गर्दा करिब ५० जना घाइते भएका थिए। सेनाले भने ‘हूललाई तितरबितर पार्न हवाई फायर मात्र गरिएको जनाएको छ।

गाजा सिटीको अल–सरायाको चोक नजिकको बजारमा बिहीबार आन्तरिक मन्त्रालयका प्रहरीले हातहतियारसहित हूलमूल व्यवस्थापन गर्न खोजेका थिए। उक्त बजारमा डब्बाबन्द खानेकुरा र तरकारी बेच्ने स–साना स्टलहरू रहेका छन्।

घटनापछि सामाजिक सञ्जालमा फैलिएको भिडिओ फुटेजमा शवहरू, रगत, र टुक्रिएका शरीरका टुक्राहरू देखिन्छन्। गाजाको आन्तरिक मन्त्रालयले यसलाई फेरि एक पटक भएको नरसंहार भन्दै घोर निन्दा गरेको छ।

घटनाबारे बीबीसीले जवाफ माग्दा इजरायली सेनाले भने ठ्याक्कै समय र स्थान नदिएकाले घटना पुष्टि गर्न नसकिएको उल्लेख गर्‍यो। सेनाले आफूले अन्तर्राष्ट्रिय कानुनको पालना गर्ने र नागरिक हानी न्यून गर्ने प्रयास गर्ने बतायो।

गत वर्षदेखि नै इजरायलले गाजाका आन्तरिक मन्त्रालयका सुरक्षाकर्मीहरूलाई निशाना बनाउन थालेपछि गाजामा सुरक्षा व्यवस्था थप कमजोर बनेको छ। जनवरीमा प्रहरी प्रमुख र उनको सहायक मारिएपछि मन्त्रालयले प्रहरी बललाई नागरिक सुरक्षा निकाय भनेको थियो। तर इजरायली सेनाले यस बललाई मानव अधिकार उल्लंघन गर्ने र असन्तोष दबाउने भन्दै दोष दिएको छ।

गाजाको अन्य क्षेत्रहरूमा पनि बिहीबार लुटपाट र अराजकता देखिएको छ। विशेषगरी खाद्यान्न र अत्यावश्यक सामग्री खोज्न मानिसहरू उन्मुक्त भिडमा परिणत भएका छन्।

रफाह नजिक रहेको गाजामा मानव सहयोग प्रतिष्ठानको वितरण केन्द्रमा उपस्थित एक प्रत्यक्षदर्शीले बीबीसीलाई बताएअनुसार बिहानीपखदेखि हजारौँ मानिस त्यहाँ भेला भएका थिए। इजरायली ड्रोनमार्फत दिइएको सूचनामा त्यहाँ पुग्न भनिएको थियो र सुरुमा स्थिति शान्तिपूर्ण थियो।

‘पहिलो १० मिनेटसम्म सब ठिक थियो, तर त्यसपछि भिडले ढोका तोड्यो र आँगनतिर दौडन थाल्यो,’ उनले भने।

त्यहाँ खिचिएको भिडियोमा घोडागाडा, साइकलमा खाद्यान्न बोकेका मानिसहरू, टाउकोमा पीठमा बोकेका युवाहरू देखिन्छन्। एक वृद्ध महिला घचारोमा हिँड्न संघर्ष गरिरहेकी देखिन्छिन्।

६० वर्षीय अबु फावजी फारुखले समाचार संस्था एएफपीलाई बताएअनुसार सहायता मुख्यतया जवानहरूले पाए, किनभने उनीहरू ठेलमठेलमा घुस्न र भारी बोक्न सक्छन्, तर वृद्ध र महिला भीडभित्र पर्न सक्दैनन्।

‘हामी अपमानित भएका छौं, सम्पूर्ण पेलेस्टाइनी जनताले अपमान सहनु परेको छ,’ उनले भने।

केन्द्रीय गाजामा नवस्थापित वितरण केन्द्रमा पनि यस्तै दृश्यहरू देखिएको बीबीसीले जनाएको छ।

उम्म मोहम्मद अबु हाजर नाम गरेकी महिलाले भनेकी छिन्, ‘म आफू पनि भोकै छु, मेरा नानीहरू पनि भोकै छन्। त्यहाँ गएर केही पाइन्छ कि भनेर पहिचानपत्र लिएर पुगेकी थिएँ, तर भोकाहरूको चापाचाप थियो, म केही नपाइ खाली हात फर्किएँ।’

‘केहीले खान पाएका छन्, केहीले पाएका छैनन्,’ उनले भनिन्, ‘सहायता वितरणमा अझ व्यवस्थित प्रणाली चाहिन्छ।’

हानी आबेद नामका अर्का व्यक्ति पनि खाली हात फर्किएको बताए। ‘मैले केही पाइनँ, अब मेरा बालबालिकालाई माटो खुवाउनु पर्नेछ,’ उनले भने।

गाजा मानव सहयोग प्रतिष्ठान (जीएचएफ) का अनुसार बिहीबार १७ हजार २ सय ८० वटा खाद्यान्न बाकस वितरण गरिएको थियो, जसबाट झण्डै ९ लाख ९७ हजार ९ सय २० प्याकेट भोजन तयार हुन्छ।

‘सञ्चालन अझ विस्तार हुँदैछ, र गाजाको उत्तर क्षेत्रमा समेत नयाँ केन्द्र खोल्ने योजना छ,’ जीएचएफले बताएको छ।

उसले सहयोग लिँदा स्थानीयलाई गोली प्रहार गरिएको भन्ने दाबी अस्वीकार गर्दै भन्यो ‘कहिल्यै गोली प्रहार भएको छैन ।’

जीएचएफको नयाँ वितरण प्रणालीले संयुक्त राष्ट्रसंघलाई समावेश नगरिकन इजरायली सैनिक नियन्त्रणमा रहेका क्षेत्रहरूमा अमेरिकी निजी सुरक्षाकर्मीहरूको निगरानीमा खाद्यान्न वितरण गर्छ। संयुक्त राष्ट्रसंघले यस प्रणालीलाई अनैतिक र अवास्तविक भन्दै अस्वीकार गरिसकेको छ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका गाजाका मानवीय कार्यालय प्रमुख जोनाथन विट्टलले भने, ‘जीएचएफले गाजाका २१ लाख जनताको आवश्यकता पूर्ति गर्न सक्दैन। यो प्रणालीले कृत्रिम अभाव सिर्जना गरिरहेको छ।’

अमेरिका र इजरायल सरकारहरूले भने सहायता हमासले हरण नगरोस् भनेर नयाँ प्रणाली ल्याइएको बताएका छन्, तर हमासले सहयोग चोरेको भन्ने आरोप अस्वीकारेको छ।

इजरायलले २ मार्चदेखि गाजामा पूर्ण नाकाबन्दी लगाएको थियो, जुन १४ दिनपछि फेरि सैनिक आक्रमणबाट तोडिएको थियो। इजरायलले यसलाई हमासमाथि दबाब दिने रणनीति भनेको थियो ताकि बाँकी ५८ जना बन्दीहरूलाई मुक्त गरियोस् (कम्तीमा २० जनालाई जीवित मानिएको छ)।

प्रधानमन्त्री बिन्यामिन नेतान्याहुले १९ मईमा गाजाको सम्पूर्ण क्षेत्र नियन्त्रण लिने घोषणा गर्दै आक्रमण बढाएका थिए। त्यसको भोलिपल्ट उनले आधारभूत खाद्यान्न सामग्री भित्रियाउने कुरा गरेका थिए।

बन्दी परेका आफ्ना परिवारजनको सुरक्षाका लागि परिवारहरूले नेतान्याहुलाई हमाससँग युद्धविराम गर्न आग्रह गरिरहेका छन्।

ह्वाइट हाउसकी प्रेस सचिव क्यारोलिन लिविटले बिहीबार भनिन्, ‘इजरायली सरकारले अमेरिकाका विशेष दूत स्टिभ विट्कफमार्फत पठाइएको नयाँ युद्धविराम प्रस्तावलाई समर्थन गरेको छ।’

तर एक वरिष्ठ हमास अधिकारीले बीबीसीसँग भनेका छन् कि प्रस्ताव उनीहरूका विट्कफसँग भएका छलफलसँग मेल नखाने भएकाले अस्वीकार गरिएको हो।

प्रस्तावमा अस्थायी युद्धविरामपछि स्थायी युद्ध अन्त्यको सुनिश्चितता र इजरायली सेनाको २ मार्चअघिको स्थिति फर्काउने कुरा नभएको अधिकारीको भनाइ थियो।

इजरायली तथा अमेरिकी सञ्चारमाध्यमहरूले उल्लेख गरेअनुसार उक्त प्रस्तावमा १० जना जीवित र केही मृत बन्धकहरूको अवशेष फिर्ता गर्न दुई चरणमा युद्धविराम लागू गर्ने र यसको साटोमा इजरायली जेलमा रहेका केही पेलेस्टाइनी कैदीहरूलाई रिहा गर्ने योजना छ।

७ अक्टोबर २०२३ मा हमासको आक्रमणपछि सुरु भएको इजरायली सैन्य कारबाहीबाट हालसम्म गाजामा कम्तीमा ५४ हजार २ सय ४९ जनाको मृत्यु भएको छ, जसमध्ये ३ हजार ९ सय ८६ जना भने युद्धविराम तोडिएपछि मारिएका हुन्, गाजाको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ।

हमासले नयाँ अमेरिकी युद्धविराम प्रस्ताव अस्वीकार गर्ने

एक वरिष्ठ हमास नेताले बीबीसीलाई दिएको जानकारी अनुसार पेलेस्टाइनी सशस्त्र समूह हमासले अमेरिकाको नयाँ गाजाका लागि युद्धविराम र बन्धक मुक्तिसम्बन्धी प्रस्ताव अस्वीकार गर्ने बताएको छ।

ह्वाइट हाउसले बिहीबार जनाएको थियो कि इजरायलले अमेरिकी विशेष दूत स्टिभ विटकोफको योजना ‘स्वीकृत’ गरिसकेको छ र हमासको औपचारिक प्रतिक्रिया पर्खिरहेको छ।

इजरायली सञ्चारमाध्यमले सरकारका अधिकारीहरूलाई उद्धृत गर्दै जनाएका अनुसार, प्रस्तावमा दुई चरणमा १० जना जीवित बन्धक र १८ जना मृतक बन्धकको शव सुम्पिने सर्तमा ६० दिन लामो युद्धविराम गरिने र इजरायली जेलमा रहेका फिलिस्तीनी बन्दीहरूलाई रिहा गरिने उल्लेख छ।

हमास अधिकारीका अनुसार उक्त प्रस्तावले युद्धको अन्त्यलगायतका आधारभूत मागहरू पूरा नगरेको भन्दै संगठनले समयमै लिखित जवाफ दिनेछ।

इजरायली सरकारले औपचारिक रूपमा केही टिप्पणी नगरे पनि प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहुले बिहीबार बन्धकका परिवारलाई अमेरिकी प्रस्ताव स्वीकार गरेको बताएका थिए।

अमेरिका, कतार र इजिप्टको मध्यस्थतामा भएको दुई महिनाको युद्धविराम भंग भएपछि इजरायलले मार्च १८ मा गाजामा पुनः सैन्य कारबाही सुरु गर्दै पूर्ण नाकाबन्दी लगाएको थियो।

इजरायलको भनाइमा, अझै हमासको नियन्त्रणमा रहेका ५८ जना बन्धकमध्ये कम्तीमा २० जना जीवित रहेको विश्वास गरिँदैछ र उनीहरूको मुक्तिका लागि दबाब सिर्जना गर्न पुनः आक्रमण थालिएको हो।

मई १९ मा इजरायली सेनाले गाजामा आफ्नो आक्रमण विस्तार गरेको घोषणा प्रधानमन्त्री नेतन्याहुले गरेका थिए, जसअन्तर्गत सम्पूर्ण गाजा क्षेत्र नियन्त्रणमा लिने बताएका थिए। अर्को दिन उनले भोकमरी रोक्न आधारभूत खाद्य सामग्री प्रवेश गर्न दिने घोषणा पनि गरेका थिए।

पछिल्ला १० सातामा गाजामा झण्डै ४ हजार जनाको मृत्यु भएको हमासद्वारा सञ्चालित गाजाको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ।

संयुक्त राष्ट्रसंघका अनुसार इजरायली स्थलगत कारबाही र विस्थापन आदेशका कारण थप ६ लाख मानिस पुनः विस्थापित भएका छन्। संयुक्त राष्ट्रसंघकै समर्थनमा तयार पारिएको खाद्य संकटसम्बन्धी एक प्रतिवेदनअनुसार झण्डै ५ लाख मानिस निकट भविष्यमा भयानक भोकमरीको जोखिममा छन्।

वाशिङटन डीसीमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा ह्वाइट हाउसका प्रवक्ता क्यारोलिन लेविटले साउदी सञ्चालित अल–अरबियाको समाचारबारे प्रश्न गरिँदा भनिन्, ‘म यो पुष्टि गर्न सक्छु कि विशेष दूत स्टिभ विटकोफ र राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले हमासलाई युद्धविराम प्रस्ताव पेश गरेका छन्, जसमा इजरायलको समर्थन थियो। इजरायलले प्रस्तावमा हस्ताक्षर गरिसकेको थियो।’

उनले थप भनिन्, ‘वार्ता जारी छ, र हामी आशावादी छौं कि गाजामा युद्धविराम हुन्छ र सबै बन्धकहरूलाई घर फर्काउन सकिन्छ।’

तर एक वरिष्ठ हमास नेताले प्रस्ताव विटकोफसँग भएका अघिल्ला छलफलसँग मेल नखाने प्रतिक्रिया दिएका छन्।

उनका अनुसार, प्रस्तावमा अस्थायी युद्धविरामपछि स्थायी शान्ति हुने कुनै ग्यारेन्टी छैन, न त अघिल्लो युद्धविरामका बेला जस्तै दैनिक सयौं राहत सामग्रीका ट्रक प्रवेशको सहमति नै छ।

तर पनि हमासले मध्यस्थकर्तासँग सम्पर्क जारी राखेको र लिखित जवाफ दिने तयारीमा रहेको उनले बताएका छन्।

यसअघि इजरायली टेलिभिजन च्यानल १२ का अनुसार नेतन्याहुले बन्धक परिवारलाई बताएका थिए, ‘हामी विटकोफले पठाएको पछिल्लो प्रस्ताव स्वीकार गर्न तयार छौं। हमासले अहिलेसम्म प्रतिक्रिया दिएको छैन। हामीलाई लाग्दैन हमासले बाँकी बन्धकहरू छोड्नेछ, त्यसैले सबै बन्धकको मुक्ति नभएसम्म हामी गाजाबाट फर्किँदैनौं।’

त्यसपछि प्रधानमन्त्रीको कार्यालयले पत्रकारले बैठकको कोठामा रेकर्डिङ उपकरण लुकाएर लैजान खोजेको आरोप लगाउँदै विज्ञप्ति जारी गर्‍यो। तर उनले अमेरिकी प्रस्ताव स्वीकार गरेको भन्ने दाबीको खण्डन भने गरेन।

नेतन्याहुले अघिल्ला अवसरमा पनि इजरायलले युद्ध अन्त्य त्यतिबेला मात्र गर्ने बताउँदै आएका छन्, जब सबै बन्धक मुक्त हुन्छन्, हमास नष्ट वा निशस्त्रीकरण हुन्छ र संगठनका नेताहरू निर्वासनमा जान बाध्य पारिन्छन्।

हमासले चाहिँ इजरायलले गाजाबाट पूर्ण रूपमा फौज फिर्ता लिइ युद्ध अन्त्य गरेमा सबै बन्धक फिर्ता गर्ने भनिसकेको छ।

इजरायलले यो सैन्य कारबाही हमासले २०२३ अक्टोबर ७ मा गरेको आक्रमणको प्रतिक्रिया स्वरूप सुरु गरेको थियो। उक्त आक्रमणमा झण्डै १ हजार २ सय जना मारिएका थिए भने २ सय ५१ जनालाई बन्धक बनाइएको थियो।

त्यसअघि नै गाजामा चार जना (तीमध्ये दुई जना मृत) बन्धक बनाइएका थिए।

अहिलेसम्म इजरायलले दुईवटा अस्थायी युद्धविराममार्फत १ सय ९७ जना बन्धक फिर्ता गराएको छ, तीमध्ये १ सय ४८ जना जीवित छन्। (एजेन्सीहरुको सहयोगमा)

#गाजा#युद्ध