कान्समा ९ मिनेटको ताली पाएको भारतीय चलचित्र ‘होमबाउन्ड’

असीम छाबरा, चलचित्र लेखक

९ जेठ २०८२, शुक्रबार

कान्स, फ्रान्स (बीबीसी)– भारतीय निर्देशक नीरज घैवानको नयाँ चलचित्र ‘होमबाउन्ड’ले फ्रान्सको प्रतिष्ठित कान्स फिल्म महोत्सवमा नौ मिनेट लामो उभिएर ताली पाउने सम्मान प्राप्त गरेको छ।

२०१० मा चलचित्र ‘मसान’ मार्फत कान्समा डेब्यु गरेका घैवानले आफ्नो नयाँ फिल्ममार्फत फेरि एकपटक भारतका सीमान्तकृत समुदायको आवाज विश्व मञ्चमा पुर्याएका छन्। ‘मसान’ले हिन्दू जातीय व्यवस्थाको कठोरता, प्रेम र क्षतिको कथालाई वाराणसीको पवित्र परिवेशमा उतारेको थियो।

‘होमबाउन्ड’को कथा न्यूयोर्क टाइम्समा प्रकाशित पत्रकार बशारत पिरको लेख ‘टेकिङ अमृत होम’ बाट प्रेरित छ, जसमा कोभिड–१९ महामारीका बेला भारतभरि लाखौँ मानिसहरू कसरी सयौँ–हजारौँ माइल पैदल हिँड्दै आफ्नो घर फर्किए भन्ने देखाइएको थियो। फिल्म दुई बाल्यकालका साथीहरू — एक मुस्लिम र अर्को दलित — को सम्बन्ध वरिपरि घुम्छ।

यस पटक पनि घैवानले कान्स महोत्सवको ‘विशेष दृष्टिकोण’ खण्डमा आफ्नो फिल्म प्रस्तुत गरेका थिए। चलचित्र सकिएपछि हलभित्र दर्शकहरूले भावुक हुँदै आँसु पुछ्दै उभिएर नौ मिनेटसम्म ताली बजाएका थिए।

फिल्ममा बलिउडकी अभिनेत्री जान्हवी कपूर, ईशान खट्टर र विशाल जेठवा मुख्य भूमिकामा छन्। निर्माता करण जोहर र अन्य कलाकारहरूसँगै घैवान पनि हलमै थिए, जहाँ उनीहरूले भावुक भएर एकअर्कालाई अँगालो मारे।

यो वर्ष कान्समा यो सबैभन्दा ठूलो दक्षिण एशियाली उपस्थिति थियो। भारतकी प्रतिष्ठित निर्देशक मीरा नायर र पाकिस्तानका सियाम सादिक पनि उपस्थित थिए।

अझ रोचक त के भने विश्वप्रसिद्ध अमेरिकी निर्देशक मार्टिन स्कोर्सेसी पनि यस फिल्ममा कार्यकारी निर्माता बनेका छन्। फ्रेन्च निर्माता मेलिता तोस्कान दु प्लान्टिएरमार्फत स्कोर्सेसीलाई फिल्मको बारेमा जानकारी गराइएको थियो।

स्कोर्सेसीले भने, ‘मैले नीरजको पहिलो फिल्म मसान सन् २०१५ मा हेरेको थिएँ र मन परेको थियो। जब मेलिताले उनको दोस्रो फिल्मको प्रस्ताव ल्याइन्, म चासोपूर्वक हेर्न चाहन्थें। कथा र संस्कृति मन पर्यो। फिल्म सुन्दर ढंगले बनाइएको छ र भारतीय सिनेमामा यसको योगदान महत्वपूर्ण छ।’

फिल्मको मूल कथा उत्तर भारतको ग्रामीण परिवेशमा आधारित छ, जहाँ मुस्लिम मोहम्मद शोएब अली (ईशान खट्टर) र दलित चन्दन कुमार (विशाल जेठवा) बीचको मित्रता, जातीय भेदभावको इतिहास र प्रहरी सेवा जस्ता साझा सपना देखाइएको छ।

निर्देशक घैवान आफैं दलित समुदायबाट आएका हुन्। उनी भन्छन्, ‘म हिन्दी सिनेमा इतिहासमा यो समुदायबाट अगाडि र पछाडि दुवैपट्टि उपस्थित एकमात्र मान्यताप्राप्त व्यक्ति हुँ भन्ने यथार्थ छ। यस्तो खाडलमा हामी बाँचिरहेका छौं।’

फिल्मको लेखन क्रममा घैवानले दुई पात्रको पृष्ठभूमिलाई काल्पनिक बनाएर कोभिड महामारीका बेलाको यात्रा केन्द्र बनाएका छन्। उनको बाल्यकालमा मुस्लिम मित्र असघर थिए, जसको स्मृतिले पनि कथालाई जोडिएको छ।

‘होमबाउन्ड’ ले ग्रामीण भारतको दृश्य, दलित र मुस्लिम समुदायको संघर्ष र आत्मीयता प्रस्तुत गर्छ। जान्हवी कपूरले जेठवाको प्रेमिका र दलित युवतीको भूमिका निर्वाह गरेकी छन्।

यो चलचित्र यथार्थ र कल्पनाको सन्तुलित संयोजन भएको सार्वजनिक दस्तावेज जस्तै महसुस हुन्छ। यो केवल दर्शकलाई रुवाउने होइन, सामाजिक संवाद र सीमान्तकृत समुदायप्रति गहिरो बुझाइको सुरुवात पनि हो।

#होमबाउन्ड

प्रकाशित : ९ जेठ २०८२, शुक्रबार 17:10