मध्यपुरथिमिमा मात्र मनाइने जात्रा

द नेप्लिज संवाददाता

२ वैशाख २०८२, मङ्गलबार

भक्तपुर — बिस्केट जात्राको अवसरमा मध्यपुरथिमिमा मंगलबार बिहान भव्य रूपमा परम्परागत ’सुथसिया जात्रा’ (बिहानीको जात्रा) मनाइएको छ । जात्रामा थिमीका विभिन्न टोलबाट २६ वटा देवदेवताको खट बालकुमारी मन्दिरमा भेला गराई परिक्रमा गरिएको थियो ।

यस जात्रामा बासिन्दाहरू धिमे र मुस्या बाजाको तालमा झुम्दै, नाच्दै, हातमा चिराग लिएर र एकअर्कामा अबिर (सिन्दूर) छर्कँदै सहभागिता जनाउँछन् । ऐतिहासिक रूपमा ३२ वटा खट सहभागी हुने परम्परा रहँदै आएको भए पनि पछिल्ला वर्षहरूमा भने विभिन्न कारणले २६ वटा खट मात्र ल्याउने गरिएको छ ।

सिन्धु–परम्पराको प्रतीक मानिने यो जात्रा मध्यपुरथिमिमा मात्र मनाइने जात्रा हो जसमा प्रत्येक टोलका स्थानीय देवता विराजमान खट बोकेर बिहानैदेखि जात्रामा सामेल गरिन्छ । खट ल्याउने क्रममा प्रमुख नाइके (साँस्कृतिक अगुवा) को अनुमतिमा मुख्य खट—बालकुमारी र कालिकाको खट—मन्दिरबाट बाहिर निकालिन्छ । त्यसपछि अन्य देवदेवताका खटहरू क्रमशः बालकुमारी मन्दिर परिसरमा प्रवेश गराइन्छ ।

सोमबारको जात्रा बिहान बालकुमारी र कालिकाको खट बाहिर निकालिएपछि सिद्धिकालीको खट आफ्ना गणसहित बालकुमारी मन्दिरमा प्रवेश गराएर जात्राको विधिवत् सुरुवात गरिएको थियो । विष्णुवीर, दक्षिण बाराही, सिद्धिकालीलगायत विभिन्न देवीदेवताका खटहरू पनि टोलटोलबाट ल्याएर मन्दिर परिसरमा परिक्रमा गराइएको थियो ।

बालकुमारी मन्दिर परिसरमा खटको परिक्रमा गरेपछि देवताहरूको सम्मानस्वरूप ‘देवताघर’ भनिने दिगुटोलस्थित स्थलमा विशेष परिक्रमा गराइएको थियो । धार्मिक मान्यता अनुसार, यस जात्राले नगरको शान्ति, समृद्धि र रोगव्याधिको नाश हुने विश्वास गरिन्छ ।

ऐतिहासिक र सांस्कृतिक पृष्ठभूमि

सुथसिया जात्रा बिस्केट जात्राको एक मुख्य अङ्ग हो, जसको ऐतिहासिक सम्बन्ध मध्यपुरथिमीको जातीय र सांस्कृतिक संरचनासँग गहिरो रूपमा गाँसिएको छ । खट (पल्कन) संस्कृति नेवारी समुदायको परम्परागत धार्मिक शैली हो जसमा देवताका मूर्तिहरू समावेश गरिएका रङ्गीचङ्गी काठका संरचनाहरू बोकेर टोलटोल घुमाइन्छ ।

नेपाल सरकारको सांस्कृतिक सम्पदा संरक्षण विभागले थिमी क्षेत्रका जात्राहरूलाई ‘अमूर्त सांस्कृतिक सम्पदा” को रूपमा सूचीकृत गरेको छ । साथै यस्ता जात्राहरूले नेपालको धार्मिक पर्यटन प्रवद्र्धनमा समेत योगदान पु¥याउँदै आएका छन् ।

प्रकाशित : २ वैशाख २०८२, मङ्गलबार 11:45